10,000 Maniacs - Everyone A Puzzle Lover [tekst, tłumaczenie i interpretacja piosenki]

Ten tekst piosenki to poetycka, filozoficzna refleksja nad niesprawiedliwością świata, podziałami społecznymi oraz iluzjami, którymi ludzie próbują te podziały usprawiedliwiać. W pierwszej części utworu narrator zadaje pytanie: dlaczego jedni mężczyźni rodzą się z przywilejami – zdolnościami, wykształceniem, nagrodami i tytułami – a inni w nędzy i fizycznym cierpieniu?. Opisuje ludzi sukcesu jako tych, którzy skrywają pęknięcia za „grawerowanymi tabliczkami” – i wykorzystują swoją inteligencję nie dla dobra, lecz do „dzieł tyranii” i manipulacji. Ich słowa są „ogniste i przekonujące” – tak, że potrafią kraść bogactwa z uśmiechem.

Druga część kontrastuje to z losem biednych: jednej pryczy, obolałych pleców, ciał łamanych przez lata pracy. Ich „posłuszeństwo” zdobywane jest przez systematyczne upokorzenie. Mimo prób zrozumienia i ubierania swojego losu w religijne frazy („Bóg wie, że zostaliśmy oszukani”) – rzeczywistość ich druzgocze. A społeczeństwo, zamiast współczucia, daje im pogardę i szyderstwo – nazywając ich „szlachetnym chłopstwem”, ale z ironicznym dystansem.

Kulminacja tekstu następuje w scenie z dziewczyną i starym mężczyzną (prawdopodobnie jej dziadkiem), który w prostych słowach podważa religijne i społeczne „miary nieba”. Mówi, że to wszystko nonsens, pogańska wiara – i lepiej po prostu żyć, zanim wszystko wyschnie i się skończy. To brutalnie szczere, wolne od złudzeń podejście do życia: nie czekaj na sprawiedliwość ani zbawienie – chłoniesz to, co jest, póki trwa. Jego ostatnie słowa – przerwane kaszlem i zgaszone zimną kawą oraz popiołem z papierosa – są symbolem przemijania i milczącego pogodzenia się z losem.